"ხმელთაშუა ზღვის დიეტა" ზოგადი ტერმინია, რომელიც ხმელთაშუა ზღვის მოსაზღვრე ქვეყნების ტრადიციულ კვებით ჩვევებს ეფუძნება. არ არსებობს ხმელთაშუა ზღვის დიეტის მკაცრად განსაზღვრული სტანდარტი. ხმელთაშუა ზღვას მინიმუმ 16 ქვეყანა ესაზღვრება. კვებითი სტილები ამ ქვეყნებში და თითოეული ქვეყნის რეგიონებშიც კი განსხვავებულია კულტურის, ეთნიკური წარმომავლობის, რელიგიის, ეკონომიკის, გეოგრაფიისა და სოფლის მეურნეობის წარმოების თვალსაზრისით არსებული განსხვავებებიდან გამომდინარე. ამასთან, არსებობს რამდენიმე საერთო ფაქტორიც.

ხმელთაშუა ზღვის სტილის დიეტა ტიპიურად მოიცავს:

• დიდი რაოდენობით ხილს, ბოსტნეულს, პურსა და სხვა მარცვლეულს, კარტოფილს, ლობიოს, თხილსა და თესლეულებს;

• ზეითუნის ზეთს, როგორც ცხიმის ძირითად წყაროს; და

• რძის პროდუქტებს, კვერცხებს, თევზსა და ფრინველის ხორცს მცირე და საშუალო რაოდენობით.

თევზისა და ფრინველის ხორცი ამ დიეტაში წითელ ხორცზე ბევრად უფრო დიდი რაოდენობითაა წარმოდგენილი. იგი ასევე ორიენტირებულია მინიმალურად დამუშავებულ, მცენარეულ საკვებზე. ღვინის მოხმარება ჩვეულებრივ, ჭამის დროს, შესაძლებელია მცირე და საშუალო რაოდენობით. ტკბილეულის ნაცვლად ჩვეულებრივ დესერტად ხილი მიირთმევა.

წარმოადგენს თუ არა ხმელთაშუა ზღვის დიეტა კვების ჯანსაღ გზას?

ხმელთაშუა ზღვის დიეტა აშშ – ს ახალი ამბებისა და მსოფლიო ანგარიშის საუკეთესო დიეტების ყოველწლიურ რეიტინგში წლიდან წლამდე ზედა დონეებს იკავებს. ექსპერტთა პანელი განსჯის სხვადასხვა კვებით გეგმებსა და პოპულარულ დიეტებს გარკვეული კრიტერიუმების მიხედვით, მათ შორის, თუ რამდენად ჯანსაღნი არიან, რამდენად კარგად მუშაობენ და რამდენად ადვილია მათი დაცვა.

მრავალი სამედიცინო ორგანიზაციისა და დიეტოლოგის აზრით, ხმელთაშუა ზღვის დიეტა ერთ-ერთ ყველაზე ჯანსაღიცაა. შესაბამისად, ამართლებს თუ არა იგი თავის კარგ რეპუტაციას?

უწევს თუ არა AHA ხმელთაშუა ზღვის დიეტას რეკომენდაციას?

დიახ. ხმელთაშუა ზღვის სტილის დიეტა დაგეხმარებათ გაითვალისწინოთ American Heart Association-ის რეკომენდაციები ჯანსაღი სადიეტო რეჟიმის მიმართ, რომელიც:

• ყურადღებას ამახვილებს ბოსტნეულზე, ხილზე, მარცვლეულზე, ლობიოსა და პარკოსნებზე;

• მოიცავს ნაკლებცხიმიან ან უცხიმო რძის პროდუქტებს, თევზს, ფრინველის ხორცს, არატროპიკულ მცენარეულ ზეთებსა და თხილეულს; და
  

• ზღუდავს შაქრის, შაქრიანი სასმელების, ნატრიუმის, მაღალდამუშავებული საკვების, რაფინირებული ნახშირწყლების, გაჯერებული ცხიმებისა და ცხიმიანი ან დამუშავებული ხორცის დამატებით მოხმარებას.

აღნიშნულ კვებით სტილს შეუძლია მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს გულის დაავადებების და ინსულტის პროფილაქტიკასა და ისეთი რისკ-ფაქტორების შემცირებაში, როგორებიცაა სიმსუქნე, დიაბეტი, ქოლესტერინის მაღალი შემცველობა და არტერიული წნევა. არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ პირველი ხარისხის ზეითუნის ზეთით მდიდარმა ხმელთაშუა ზღვის დიეტამ შესაძლოა სხეულს ხელი შეუწყოს არტერიებიდან ჭარბი ქოლესტერინის განდევნასა და სისხლძარღვების ღიაობის შენარჩუნებაში.

რა შეიძლება ვთქვათ სხვა პოპულარულ დიეტებზე?

შესაძლოა გსმენიათ ისეთ პოპულარულ დიეტებზე, როგორებიც პალეო, კეტოგენური (ან კეტო), ატკინსის, ინტერვალური, ზონალური და Whole30-ია. გაითვალისწინეთ, რომ ყველა მოდური დიეტა როდი აკმაყოფილებს AHA–ს ჯანსაღი კვებითი წესისთვის განკუთვნილ მეცნიერულ კრიტერიუმებს. ზოგიერთ მათგანს გააჩნია დრამატული, მაგრამ მოკლევადიანი შედეგები და ამავდროულად გულის ჯანმრთელობისათვის არც ისე დადებითი იმპულსების მომტანია.

DASH, ანუ ჰიპერტენზიის შეჩერების დიეტური მიდგომები, კიდევ ერთი კვებითი გეგმაა, რომელიც შეესაბამება AHA–ს რეკომენდაციებს და დადასტურებულად აუმჯობესებს ჯანმრთელობას. DASH დიეტა მეტი რძის პროდუქტებისა და ხორცის მოხმარების საშუალებას იძლევა, მაშინ, როცა ხმელთაშუა ზღვის დიეტა ზეითუნის ზეთის რეგულარულ გამოყენებას მოიცავს.

მცენარეული, ვეგეტარიანული ანუ ვეგანური დიეტაც ასევე შესაძლოა წარმოადგენდეს კვების ჯანსაღ გზას.

უმთავრესია, რომ ყურადღება გაამახვილოთ საკუთარი დიეტის საერთო ხარისხზე და არა ცალკეულ საკვებ ნივთიერებებზე ან საკვებზე. შეეცადეთ მეტი რაოდენობით მოიხმაროთ ისეთი მკვებავი ნივთიერებების მაღალი შემცველობის მქონე საკვები, როგორიცებიცაა ბოსტნეული, ხილი, პარკოსნები და მჭლე ცილები. კვებითი რაციონიდან ამოიღეთ საკვები, რომელშიც უამრავი კალორია, თუმცა ნაკლები კვებითი ღირებულებაა.

რაში მდგომარეობს ჯანსაღი დიეტის სხვა უპირატესობები?

თქვენს მიერ მირთმეული საკვები გავლენას ახდენს თქვენივე ჯანმრთელობის მრავალ ასპექტზე, მათ შორის ტვინის ჯანმრთელობაზეც. ჯანსაღმა კვებამ შესაძლოა ასაკის მატებასთან ერთად გაგიუმჯობესოთ აზროვნების, დამახსოვრებისა და ინფორმაციის დამუშავების უნარი.

ერთ კვლევის მიხედვით, 50 წლის ყველაზე ჯანმრთელ მჭამელებს გააჩნდათ ჭკუასუსტობის თითქმის 90% -ით ნაკლები რისკი მათთან შედარებით, ვინც ყველაზე ნაკლებად ჯანსაღ დიეტებს მისდევდნენ. დადასტურებულია, რომ ხმელთაშუა ზღვისა და DASH დიეტა აუმჯობესებს როგორც ტვინის, ასევე გულის ჯანმრთელობასაც.